گروه ایرنا زندگی - ام‌البنین علیها السلام یکی از بانوان برجسته اسلام که است با فضائل اخلاقی و کمالات بالا، توانست فرزندان بی مثالی همانند حضرت اباالفضل تربیت کند که تا آخرین لحظه عمر برای دفاع از حریم حسینی و ولایت تلاش کند. ام البنین اسوه شجاعت، شکیبایی، ایمان، انسانیت، وفاداری، ادب و ولایت دوستی است و با معرفت و ادبی که به اهل بیت (ع) داشت توانست، جایگاه خود را چنان در فرهنگ شیعه ارتقا دهد که روز وفاتش به نام روز مادران و همسران شهدا نامگذاری شده است.

پس از حضرت فاطمه بانوی خانه حضرت علی شود و چه زیبا برای فرزندان حضرت زهرا مادری کند.

ام البنین که بود؟

بر زبان آوردن نام ام البنین یادآور نام عباس (ع) است، ماه قمر بنی‌هاشم، اسوه رشادت و شجاعت و بی هیچ تردید ام البنین یکی از برجسته‌ترین زنان تاریخ ساز اسلام است. حال باید دید این زن برجسته از چه نسبی است که حامل این ویژگی‌ها است. فاطمه بنت حِزام مشهور به اُمّ‌الْبَنین از خاندان بزرگ هوازن و مادرش دختر ثمامۀ از خاندان سهل بن عامر بن مالک بن جعفر بن کِلاب دو قبیله نام‌آورعرب می‌باشند. تاریخ تولد ایشان طبق اسناد موجود بین سال‌های ۵ و ۹ هجری و تاریخ وفاتش سال ۶۴ هجری قمری ثبت شده است.

عالمان شیعه شجاعت، فصاحت و علاقه ام‌البنین به اهل‌بیت (ع) به‌ویژه امام حسین (ع) را ستوده و از او به نیکی یاد کرده‌اند. به‌گفته شهید ثانی و عبدالرزاق مُقَرَّم، ام‌البنین به خاندان پیامبر (ص) محبت شدیدی داشت و خود را وقف خدمت به آنان کرده بود؛ به‌همین دلیل اهل‌بیت نیز برای او احترام ویژه قائل بودند و در روزهای عید، نزد او می‌رفتند. پیکر ام‌البنین در قبرستان بقیع در شهر مدینه دفن شده است.

ازدواج ام‌البنین

حضرت علی (ع) بعد از حضرت زهرا (ع) همسران دیگری گرفت اما با توجه به اهمیت مادر در نقش تربیتی فرزندان و شکوفایی نظام خانواده، ایشان تاکید بر همسری داشت که از خانواده‌ای شجاع و قهرمان‌پرور باشد و از کمالات و آراستگی‌های بالایی برخوردار باشد. علاوه بر این با پیش‌بینی آینده بر لزوم حضور فرزندی همانند حضرت اباالفضل که حامی حسین (ع) و زینب (س) باشد و فقط مادری همچون ام‌البنین می‌تواند آن را پرورش دهد، تاکید داشت. لذا از برادرش عقیل که به خوبی طایفه‌های مختلف اعراب را می‌شناخت خواست تا فرد مناسبی را به او معرفی کند و اینگونه بود که عقیل فاطمه دختر حزام را به حضرت علی معرفی کرد تا به مقامی برساند که زنان دیگر به او غبطه بخورند.

فرزندان ام‌البنی

حضرت علی (ع) و ام‌البنین درطول زندگی مشترک صاحب چهار فرزند پسر به‌نام‌های عباس (ع)، جعفر، عبدالله و عثمان شدند. مادری چهار پسر سبب شد که او را ام‌البنین یعنی مادر پسران بخوانند که همه پسرانش در کربلا به فیض شهادت در رکاب امام زمان خویش نائل شدند. ام‌البنین در واقعه کربلا حضور نداشت. هنگامی که کاروان اسیران کربلا وارد مدینه شد و او از کشته شدن فرزندانش باخبر شد؛ از سرنوشت حسین ابن علی پرسید و وقتی که خبر شهادت حضرت امام حسین (ع) را هم شنید. گفت: «ای کاش فرزندانم و تمامی آنچه در زمین است فدای حسین می‌شد و او زنده می‌ماند.» این سخنِ او را برخی دلیل دلدادگی عمیق او به اهل بیت و حسین بن علی (ع) دانسته‌اند.

پس از واقعه کربلا او هر روز با نوه‌اش عبیدالله فرزند عباس به قبرستان بقیع می‌رفت و در آنجا اشعاری می‌خواند که خود سروده بود و سپس دردمندانه گریه می‌کرد. مردم نیز گرد او می‌آمدند و با او همنوا می‌شدند. حتی گفته‌اند که مروان بن حکم در آنجا حضور پیدا می‌کرد و گریه می‌کرد.

بیشتر بخوانید

• فیلم|مادران شهدا در وصف حضرت ام البنین (س) چه گفتند؟
• مادران و همسران شهدا، الگوی صبر و استقامت هستند
• مادران و همسران شهدا الگوی بی‌بدیل صبر و ایثار هستند
• دلتنگی‌های یک مادر شهید: «چه محمدرضایی بود؛ عجب پسری»

فضائل ام البنین (ع)

بانو ام‌البنین در زندگی سراسر مهر و عاطفه و مبارزه‌اش با خصاص و ویژگی‌های برگزیده توانست به اسوه‌ای بزرگ برای زنان و مادران تبدیل شود برخی از فضائل بدین قرار است:

وفاداری

ام البنین مظهر صفت ارزنده و ستودنی وفا بودند. او بزرگ‌شده خاندانی بود که وفاداری جز بزرگترین خصایص آنان بود. این خصیصه در خانه علی پرورانده شد و در وجود فرزندانشان روان شد به نحوی که فرزندانش تا آخرین لحظه وفاداری خود را به اهل بیت ثابت کردند.

ادب

ام البنین که از دامان مادری ادب‌پرور برخاسته بود در کنار حضرت علی به اسوه ادب تبدیل شد. او هنگام ورود به خانه حضرت فاطمه خود را خادم علی و فرزندانش دانست و همواره ادب را در گفتار و رفتار خود نشان می‌داد و توانست فرزندی همچون عباس (ع) تربیت کند که همیشه امام حسین (ع) را ابا عبدالله صدا می‌کرد.

سخنوری

سخنوری در میان اعراب یکی از مایه‌های افتخار به شمار می‌آمد. قبیله‌ام البنین در سخنوری زبان‌زد بودند و به شیوایی و رسایی سخن می‌گفت. پس از واقعه کربلا او هر روز زنان عرب را در بقیع دور خود جمع می‌کرد و با این ویژگی خود برای آنها نوحه و مرثیه خوانی می‌کرد.

دانش و بصیرت

زندگانی ام البنین نمونه بارز یک بانوی عالمه و فاضله بود. او که خود از دانش و فضیلت برخوردار بود در خانه علی (ع) از باب علم علی (ع) نیز برخوردار شد و با دانش و بصیرت خود فرزندانی عالم و دانا پرورش داد. در تاریخ هر کس از ام البنین نام برده فضل و کمال و علم او را ستوده است. علاقه او به حضرت علی (ع) نه تنها از ریشه عاطفی او بوده بلکه از شناخت و آگاهی او نیز بوده است.

عاشق ولایت

ام البنین عاشق ولایت بود و علی (ع) را اول امیر المومنین و حجت خدا در میان مردم و پدر معصومین و سپس به عنوان همسر و پدر فرزندانش می‌دانست.

مهربان‌ترین نامادری

ام البنین حسنین و حضرت زینب را معصوم و خود و پسرانش را خادمین آنان می‌دانست. هیچگاه نخوانست جای مادرشان را بگیرد اما همیشه به عنوان بهترین پرستار و مهربان‌ترین دوست بود. با آنان با مهربانی صحبت می‌کرد و در برابر آن‌ها همیشه لبخند بر لب داشت. ظهر عاشورا هنگامی که خبر شهادت پسرانش را به او دادند ابتدا سراغ حسین (ع) را گرفت و گفت فرزندانم فدای حسین.

شجاعت و دلاوری

دلیری و شجاعت در کنار کمال ادبی و علمی شخصیت بزرگی از ام البنین ساخته است به نحوی که توانست چهار پسر شجاع پرورش دهد که حامی اهل بیت باشند. پس از واقعه کربلا هر روز نوه اش فرزند عباس را به بقیع می‌برد و عزاداری می‌کرد. این کار در فضای خفقان مدینه که مردم را به خاک و خون کشیده بودند واقعاً شجاعت می‌خواست.

صبر

نمونه بارز صبر و شکیبایی ام البنین زمانی نشان داده شد که روز عاشورا خبر شهادت چهار پسرش را به او دادند و او بدون هیچ گریه و شیونی حال حسین (ع) را جویا شد و گفت فرزندانم فدای حسین.

زنده نگهداشتن واقعه عاشورا

حضرت ام البنین با مرثیه خوانی و نوحه سرایی سعی بر این داشت که مانع فراموشی واقعه کربلا شود. او با این روش صدای مظلومیت کربلا را به گوش مردم می‌رساند و سعی می‌کرد نهضت عاشورا را زنده نگه دارد. نوحه سرایی ام البنین بیشتر از اینکه جنبه عاطفی داشته باشد، جنبه سیاسی داشت.

ام‌البنین و کراماتش

حضرت ام البنین (س) از زنان بزرگواری است که به خاطر سختی‌های بسیاری که کشیده است پناه بسیاری از نا امیدان است و که به او متوسل شده و به درگاه او دخیل می‌گیرند و چه بسا به خواست خدا حاجت روا می‌شوند. در تاریخ روایات بسیاری از کرامات این بانو نقل شده که این نشان‌دهنده منزلت والای این انو ر درگاه الهی است.

سخن پایانی

از گفته‌های بالا چنین می‌توان نتیجه‌گیری کرد که ام البنین بزرگ بانویی شجاع و دلاوری بود که با ویژگی‌ها و فضائل بسیاری که داشت، سهم بزرگی در زنده نگه داشتن عاشورا داشت. او پس از شهادت حضرت علی (ع) وفاداری‌اش را به حضرت علی نشان داد و تا آخر عمر تمام تلاش خود را برای محافظت از ولایت و پاسداشت قیام عاشورا نشان داد. او با دانش و معرفت خود به خوبی معنای ولایت را درک کرد و تمام داشته‌هایش که چهار پسرش بود را در راه خدا و اهل بیت فدا کرده و رسالت خود را به اسلام، ولایت و اهل بیت کامل ادا نمود. او الگوی بسیاری از مادران شهید بوده و ادب و صفات پسندیده این بانوی فاضله در تاریخ ماندگار شده و تربیت کننده‌ی انسان‌های بزرگی در طول تاریخ شده است.